27 stycznia DZIEŃ PAMIĘCI O OFIARACH HOLOKAUSTU

27 stycznia obchodzimy Międzynarodowy Dzień Pamięci o Ofiarach Holokaustu. Data święta, uchwalonego przez Zgromadzenie Ogólne ONZ w 2005 r., nie została wybrana przypadkowo. Tego dnia w 1945 r. został wyzwolony niemiecki nazistowski obóz koncentracyjny Auschwitz-Birkenau –obecnie jedno z najważniejszych Miejsc Pamięci o Zagładzie.

W dniu 76. rocznicy wyzwolenia Auschwitz-Birkenau zachęcamy do przeczytania książki pt. „Byłem asystentem doktora Mengele”, której autorem jest Miklos Nyiszl – lekarz, który jako więzień obozu, został asystentem jednego z największych zbrodniarzy III Rzeszy – doktora Mengele.

„W komorze gazowej I krematorium leży stos trupów. Ludzie z Sonderkommanda już rozdzielają spiętrzone zwłoki. Do mego pokoju dobiegają szum windy oraz trzaskanie drzwiami. Prace wre w szybkim tempie. Komorę trzeba błyskawicznie opróżnić – sygnalizują bowiem już nowy transport (…)„ – Miklos Nyiszli „Byłem asystentem doktora Mengele”, tłum. z ang. Tadeusz Olszański, Oświęcim 2000

Poniżej dwie fotografie z książki Miklos Nyiszli „Byłem asystentem doktora Mengele”:

W 2021 roku głównym motywem obchodów 76. rocznicy wyzwolenia Auschwitz jest los dzieci urodzonych w obozie lub do niego deportowanych.

Na podstawie szacunkowych danych przyjmuje się, że do obozu deportowanych zostało co najmniej 232 tys. dzieci i młodocianych, z których ok. 216 tys. stanowili Żydzi, 11 tys. Romowie, ok. 3 tys. Polacy, ponad 1 tys. Białorusini oraz kilkuset Rosjan, Ukraińców i innych. Ogółem w obozie zarejestrowano ok. 23 tys. dzieci i młodocianych, z których w styczniu 1945 r. na terenie Auschwitz oswobodzono nieco ponad 700. Wszystkie były skrajnie wyczerpane i miały niedowagę, chorowały na awitaminozę, gruźlicę, a niektóre miały odmrożone kończyny.

Z kart historii naszego regionu

Kantorówka Ośrodek Dokumentacji i Historii Regionu Muzeum Tadeusza Kantra na swoim fanpage opublikowało fragment tekstu z książki Klaudiusza Święcickiego „Wielopole Skrzyńskie i Galicja w KLISZACH PAMIĘCI Tadeusza Kantora”:

„Od początku 1942 roku zaczęto wywozić Żydów do obozów zagłady. Precyzyjna, germańska machina Holocaustu funkcjonowała niemalże do ostatnich miesięcy wojny […]

Żydzi zostali skazani na fizyczną eksterminację. W myśl nazistowskiej ideologii nie tylko religia i kultura miały pogrążyć się w niepamięci, lecz także cały naród miał ulec fizycznej likwidacji, zniknąć z powierzchni ziemi. Niespotykane w skali nowoczesnej ludzkości ludobójstwo zostało nazwane eufemistycznie „ostatecznym rozwiązaniem kwestii żydowskiej […]

Jednym z miejsc, w którym w czasie hitlerowskiej okupacji dopełniał się żydowski los, było Wielopole Skrzyńskie […] Zagładę Żydów zamieszkujących Wielopolszczyznę rozpoczyna rozstrzelanie (w czerwcu 1942r.) pięcioosobowej rodziny Grunspanów z Rzegocina. Dwa dni później 30 czerwca 1942 r. hitlerowcy zlikwidowali getto w Wielopolu Skrzyńskim. Na rynku zgromadzili ponad 2 tys. osób i przeprowadzili selekcję, oddzielając starych, chorych i niepełnosprawnych od zdolnych do ewakuacji. Ostatnie kazanie do współbraci wygłosił rabin Izaak Libschutz”.

Jak informuje Kantorówka: Większość Żydów wywieziono do Ropczyc potem do obozu w Bełżcu. 42 osoby Niemcy rozstrzelali na wielopolskim wzgórzu. W publikacji zostały także przedstawione fotografie:

• Obraz Romana Lipy, który zobrazował rozstrzelanie wielopolskich Żydów. Był on prezentowany na wielu wystawach w galeriach m.in w Nowym Yorku, drukowany m.in w Jerusalem Post (zdj. drugie)
• kolejne zdjęcia przedstawiają upamiętniającą to wydarzenie tablicę z nazwiskami okrutnie zamordowanych, która znajduje się na Kirkucie w Wielopolu.

Ponadto Powiatowe Centrum Edukacji Kulturalnej w Ropczycach także zamieściło wpis dotyczący historii naszego regionu:

W Wielopolu Skrzyńskim diaspora tuż przed wybuchem II wojny światowej liczyła ponad 700 osób. Ponadto na początku okupacji Niemcy do Wielopola przesiedlili Żydów z wszystkich okolicznych miejscowości. Latem 1942, w chwili wprowadzenia w życie „ostatecznego rozwiązania kwestii żydowskiej” liczba osób tej narodowości zamieszkująca w Wielopolu Skrzyńskim sięgała ponad 1500.

Przed II wojną światową osoby narodowości żydowskiej w Sędziszowie stanowiły połowę mieszkańców. W wyniku utworzenia getta na kilku ulicach miasta stłoczono około 2000 osób tej narodowości z samego miasta jak i okolicznych miejscowości.

W Ropczycach w 1938 r. diaspora żydowska liczyła około 800 osób. W różnych okolicznościach do 1942 r. większość zginęła lub została zamordowana.

W wyniku różnorakich działań okupanta większość tych osób zginęła. Najwięcej osób narodowości żydowskiej z terenu naszego powiatu jednocześnie zamordowano w lipcu 1942 na sędziszowskim kirkucie. Bardzo duża liczba też trafiła do obozu zagłady w Bełżcu.

źródło: fb Kantorówka Ośrodek Dokumentacji i Historii Regionu Muzeum Tadeusza Kantora, fb Powiatowe Centrum Edukacji Kulturalnej w Ropczycach

źródło zdjęcia głównego: fb Powiat Ropczycko-Sędziszowski W Starej Fotografii